Nhà chỉ có hai vợ chồng già, nhưng hai năm trước, ông Bi trốn sang Thái Lan, bỏ mặc bà vò võ trong căn nhà nhỏ. Vườn cà phê sau nhà vàng vọt, đậu quả lưa thưa, còn chiếc đầu xe công nông nằm một góc sân đã gần han rỉ. "Nó bỏ nhà đi, vườn tược không ai chăm sóc. Nhà gần 4 ha rẫy mà một mình tôi làm, không đủ ăn", vợ ông Bi buồn bã.

Nhiều nương rẫy, lại lớn tuổi, nhưng ông Bi không chăm chú vào công việc mà thường mơ tưởng về vùng đất lạ. Chính vì vậy, khi Rah Lan Đương (còn gọi là Ama Uk, 1982, ở làng Dư Keo, FULRO lưu vong ở Thái Lan) gọi điện về rủ đi Thái Lan để đi Mỹ, Canada đổi đời thì ông Bi lẳng lặng bán 1,3 sào rẫy được 30 triệu đồng làm lộ phí vượt biên sang Thái Lan.

Ngại ngùng nhắc lại về chuyến vượt biên, ông Bi nói: "Thằng Đương nói chỉ cần đưa cho nó 26 triệu đồng là nó cho người đưa tôi qua Thái, phỏng vấn là được đi Mỹ, Canada sống sung sướng. Nếu không được đi nước thứ 3 thì ở lại Thái Lan làm, tiền công từ 1 triệu đến 1,5 triệu đồng/ngày, chẳng mấy chốc mà lấy lại vốn rồi gửi tiền về nhà cho vợ. Nhưng tôi qua đó gần 2 năm, chờ mãi mà chưa được gọi phỏng vấn lần nào, còn cuộc sống thì vô cùng cực khổ. Mỗi tuần, tôi được thuê đi cắt cỏ 1 lần, những ngày còn lại cứ ru rú trong phòng trọ, ra ngoài thì sợ Cảnh sát Thái Lan bắt. Ngày 24-8-2024, họ bắt 25 người ở khu tôi ở, mỗi người phải nộp 50 triệu đồng mới được bảo lãnh về.

Đi làm thì ít, lương thì rẻ, tiền ăn, tiền thuê phòng trọ không đủ, lúc nào cũng nơm nớp sợ hãi, được 2 năm thì tôi không cần đi Mỹ, đi Canada gì đó nữa, tôi nói vợ bán bò, gửi tiền qua để tôi về quê. Giờ thực lòng là không dám nhìn mặt vợ luôn, có cho vàng tôi cũng không dám đi nữa".

Cùng chung chuyến xe hồi hương với ông Bi tuyến Thái Lan - Lào - Cửa khẩu Cầu Treo, Hà Tĩnh - Gia Lai hôm 28-5 có Rmah Tuin (45 tuổi, cũng ở làng Dư Keo, xã Ia Hla). Tuin cũng bị Rah Lan Đương lôi kéo vượt biên sang Thái từ tháng 1-2023 với số tiền 20 triệu đồng. Đến Bangkok, Đương đưa Tuin đến ở ghép với một người đàn ông người Kinh tên Toàn ở một phòng trọ chật hẹp. Tuin kể: "Ở đó tôi với Toàn chia nhau tiền trọ, mỗi người hơn 2 triệu đồng/tháng. Tôi đi làm phụ hồ cực nhọc 3 tháng, mỗi tháng họ trả chưa đến 5 triệu. Tôi tức lắm nhưng biết đòi ai bây giờ, lao động bất hợp pháp mà. Sau đó tôi nghỉ để đi làm công nhật, nhưng bữa được bữa mất. Rượu, thuốc thì không bỏ được, cái gì cũng đắt đỏ. Nhưng "đau" nhất là tôi đi Thái được 6 tháng thì người vợ ở nhà lấy chồng khác.

Tôi buồn và giận nó lắm, nhưng chỉ biết trách mình vì cả tin mà mất cả vợ lẫn con. Ở được hơn 1 năm, Toàn thấy làm ở đây không ăn thua nên gom góp tiền bạc để tự về Việt Nam trước. Nó về, tôi buồn lắm, lại không gánh nổi tiền trọ nên liên lạc với Công an Gia Lai để được hướng dẫn và hỗ trợ trở về".

Hai trường hợp trên, mỗi người một hoàn cảnh khác nhau nhưng họ có chung một đặc điểm là trở về tay trắng cùng nỗi ân hận muộn màng.

Cũng có nhiều trường hợp vượt biên đem theo cả vợ con để rồi cả gia đình phải chịu cảnh chui lủi khổ cực nơi đất khách quê người. Theo chồng sang Thái Lan mong được đi Mỹ, nhưng chị Siu H'An (1982, ở làng O Bung, xã Ia Ko, huyện Chư Sê) cũng vừa trở về làng vì không chịu nổi cảnh sống đói khổ. "Bên đó đói lắm, tôi phải đi hái rau rừng để ăn. Một tuần người ta mới gọi đi làm một lần. Tôi chán lắm, gọi cho người nhà gửi tiền lo cho tôi về, còn chồng thì vẫn mắc kẹt bên đó", Siu H'An kể.

Trung tá Rah Lan Tuấn Phương cho biết, để phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng di cư ra nước ngoài trái phép, thời gian qua, lực lượng Công an đã phối hợp tuyên truyền để bà con nhận thức rõ âm mưu, thủ đoạn thâm độc của FULRO lưu vong là lôi kéo bà con vượt biên nhằm vu khống Việt Nam vi phạm nhân quyền, hòng chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. "Đồng thời, chúng tôi kêu gọi những ai đang sinh sống bất hợp pháp ở Thái Lan hãy trở về với gia đình, buôn làng. Chính quyền và nhân dân sẵn sàng đón nhận những người con lầm lỗi hồi hương và tạo điều kiện để họ ổn định cuộc sống", Trung tá Rah Lan Tuấn Phương khẳng định.

T.T- Q.K